نقد و بررسی کتاب های عربی دوره راهنمایی بر اساس روش دستورـ ترجمه

روش در آموزش زبان خارجی/ دوم یکی از پدیده های معمول است که از جایگاه منحصر به فردی بر خوردار است. در آموزش زبان خارجی/ دوم روش های گوناگونی ظهور پیدا کرده اند که هر یک بسته به اهداف، دیدگاه زبانی، دیدگاه یادگیری، تکنیک ها و سبک های آموزشی و یادگیری طراحان و پیروان خود از روش دیگر متمایز می شود. یکی از روش هایی که از دیر باز و یا به عبارت بهتر از آغاز آموزش و یادگیری کلاسیک زبان، معمول بوده است، روش دستورـ ترجمه نام دارد. در این روش همانگونه که نام آن دلالت می کند، قواعد دستوری و مهارت ترجمه محور اصلی و اساسی در زبان آموزی به شمار می آیند. در عربی آموزی نیز از دیر باز قواعد صرفی- نحوی و مهارت ترجمه مورد توجه و تأکید بوده است. به همین خاطر و با توجه به اهمیت و جایگاه روش در آموزش زبان خارجی/ دوم، این پژوهش روش و شیوه آموزش کتاب های عربی دوره راهنمایی را بر اساس روش دستورـ ترجمه مورد نقد و بررسی قرار داده است. در همین راستا ابتدا روش دستورـ ترجمه و شیوه آموزشی کتاب های مذکور در سه سطح رویکرد و طرح درسی و رویه به طور جداگانه توصیف و تحلیل شده اند. سپس نتایج به دست آمده از توصیف و تحلیل هر کدام با دیگری مورد مقایسه قرار گرفته، تا میزان مطابقت و عدم مطابقت بین آن ها روشن شود. از رهگذر این پژوهش مشخّص شد، همان گونه که روش دستورـ ترجمه در سطح رویکرد از یک دیدگاه ساخت گرای سنتی به زبان پیروی می کند و در نظریه یادگیری، به یادگیری حفظی قائل است، در شیوه آموزش کتاب های عربی نیز دیدگاه ساخت گرایانه به زبان و دیدگاه حفظ محور به یادگیری آن، مورد توجه و تأکید طراحان، مولفان و معلّمان است. جز این که بر خلاف روش مذکور، در طراحی و تدریس این کتاب ها به منظور تغییر نگرش های غلط و ایجاد انگیزه های قوی در مورد زبان عربی و یادگیری آن، برخی از شرایط یادگیری مانند نگرش و انگیزش زبان آموزان مورد اهتمام قرار گرفته است. به طوری که این اختلاف به صورت های مختلفی در دو سطح سازمانی (طرح درسی) و عملی (رویه) کتاب های درسی نمود پیدا کرده است.